Multitasking to naukowo… po prostu mit

Solidne badania na Uniwersytecie Stanforda wykazały, że przekonanie o skuteczności multitaskingu jest mitem. MÓZG nie ma podzielnej uwagi ani nie wykonuje multitaskingu, a jedynie przerzuca się z jednego zadania na drugie (na przykład ze słuchania wykładu na przeglądanie social mediów) (1). Analogicznie, nie istnieje coś takiego, jak „podzielność uwagi” – nasza uwaga po prostu „przeskakuje” z jednej czynności na drugą. 

Zadania angażujące naszą uwagę nie odbywają się równolegle. W rzeczywistości wymagają one szybkiego "przełączania się" z jednej rzeczy/czynności, na drugą. Co istotne, z każdym takim przejściem, kiedy uwaga wraca do pierwotnego zadania, jej siła jest zauważalnie słabsza, a odbudowanie pełnej koncentracji może zająć nawet do kilku minut.

Jakie zagrożenia niesie za sobą zjawisko multitaskingu? 

Warto zauważyć, że szkody wywoływane multitaskingiem przekładają się na wiele obszarów naszego życia. Poniższe przykłady pochodzą z książki „Trwała Przemiana” Daniela Golemana oraz Richarda Davidsona (2). Są to: 

• Nieumiejętność odfiltrowania szumów (=rozproszeń) od sygnałów (czyli tego, na czym chcemy się skupić). Powoduje to nie lada zamęt dla naszego umysłu: nie masz pewności, co właściwie jest ważne, a co nie jest istotne na dany moment. Co gorsza, gorzej zapamiętujesz ważne informacje. 
• Jak dowiódł zespół z Uniwersytetu Stanforda (1), osoby wykonujące wiele zadań na raz są ogólnie bardziej podatne na rozproszenia. Nawet kiedy próbują się skupić na konkretnych czynnościach, w ich mózgach uaktywnia się więcej obszarów niż te, które są rzeczywiście potrzebne do wykonania zadania. A to wskazuje na rozproszenie na poziomie neuronalnym.
• Cierpi na tym także sama zdolność efektywnego robienia kilku rzeczy równocześnie (oczywiście w trybie „przełączania”). Clifford Nass – jeden z autorów badania zauważył, że osoby w trybie „multitaskingu” są bardzo podatne na nieistotne informacje, co odbija się na koncentracji, a także myśleniu analitycznym oraz empatii (3). 

Kontrola Kognitywna 

Kontrola kognitywna sprawia, że potrafimy skupić się na konkretnym zadaniu i ignorować rozproszenia – odpowiada więc obydwie umiejętności, które zostają pokrzywdzone podczas „multitaskingu”. I tu bardzo dobre wiadomości – kontrolę kognitywną można wzmacniać. W pewnym badaniu (4) studenci brali udział w dziesięciominutowych sesjach, podczas których:

a) W grupie pierwszej: mieli skupiać się na liczeniu własnych oddechów,
b) W grupie drugiej: mieli przeglądać treści internetowe na Huffington Post, Snapchacie lub buzzfeedzie.

Jakie były efekty? Osoby z grupy pierwszej, po wykonaniu trzech dziesięciominutowych sesji liczenia oddechów uzyskali wyraźną poprawę umiejętności związanych z uwagą, mierzonych na podstawie testów. Co ciekawe, największą poprawę uzyskały osoby, które często robiły wiele rzeczy „na raz”, a które zarazem wypadły najgorzej w tych samych testach na początku badania. 

Jaki z tego wniosek? Tak samo, jak robienie kilku rzeczy na raz osłabia uwagę, tak trening koncentracji (np. liczenie oddechów) pozwala ją wzmocnić. Słowem klucz jest tutaj jednak słowo „trening” – aby wzmocnienie naszej uwagi prowadziło do trwałej przemiany, potrzeba konsekwentnego wysiłku, by siatki połączeń neuronalnych odpowiedzialne za uwagę mogły wytworzyć stałą cechę (2).

Kontrola kognitywna a hamowanie impulsów 

Warto dodać, że kontrola kognitywna pozwala także kontrolować nasze reakcje na impulsy, co w psychologii nazywane jest „hamowaniem zachowań”. Chyba każdy z nas ma na koncie sytuację, gdy w wyniku silnego bodźca zareagowaliśmy na coś nad impulsywnie, po fakcie tego żałując, lub odczuwając tego konsekwencje. W badaniu Clifforda Sarona (5) szkolenie z uważności poprawiło u uczestników zdolność do hamowania impulsów po 3 miesiącach medytacji. Co ciekawe – badanie kontrolne po 5 miesiącach wykazało, że zdolność ta nadal była u nich obecna. Dodatkowo, sami uczestnicy zaznaczyli, że skuteczniejsze hamowanie impulsów emocjonalnych szło u nich również w parze z poprawą dobrostanu emocjonalnego.